शिवाजी महाराजांनी ज्या ठिकाणी स्वराज्य स्थापनेची शपथ घेतली त्या पुण्य अशा रायरेश्वराचे बऱ्याचदा दर्शन झाले होते.रायरेश्वरवरुन दक्षिणेला दोन उंच अवाढव्य अशी पठार दिसतात.त्यातलं दूरवरच म्हणजे महाबळेश्वर प्रसिद्ध थंड हवेचे ठिकाण अन अलीकडे जवळच कोळेश्वर ज्यावर माणसांचा वावर अगदीच नगण्य.तिन्ही पठार ४५०० फुटापेक्षा जास्त उंचीची त्यामुळे यांचे कोकणकडे ही तेवढेच रौद्र.रायरेश्वर अन महाबळेश्वरला बऱ्याचदा डोंगरयात्रा करताना कधी कामथे घाटातून कधी महादेव मुऱ्ह्यातुन तर कधी बहिरीच्या घुमटीवरून भव्य अन घनदाट कोळेश्वर नजरेत भरलं होत तरी त्यावर जायला काही वाट वाकडी होत नव्हती.
प्रसाद,रवी(टॅंगो),शेखर(आण्णा)यांच्या संगनमताने वाकड्या वाटेने केट्स पॉईंट(नाखिंदा)-कमळगड-कोळेश्वर-जोर अशी डोंगरयात्रा करायची ठरली.
दिवस १:२१ मे २०१६
घरची शिफ्ट अन ड्राइव्हर घेऊन सकाळी ११.३० ला पुणे सोडलं.सुरूर फाट्यावर हायवे सोडुन लगेचच पोटोबासाठी थांबलो.छान व्हेज जेवण करून महाबळेश्वरकडे मार्गस्थ झालो.वाई सोडल्यावर पसरणी घाट सुरु होतो अन उजवीकडे पांडवगड अन मांढरदेवीचं दर्शन होत.पाचगणी मागे पडलं अन धोम धरणाचं पाणी अन त्यामागे कमळगडाचा चौकोनी माथा जंगलटप्प्यातून डोकं वर काढुन लक्ष वेधुन घेतो.साधारण अर्ध्या तासात महाबळेश्वरचा मुख्य रस्ता सोडून उजवीकडे नाखिंदा टोकावर उभे राहिलो.वेळ संध्याकाळी:४
पर्यटकांच्या गर्दीतुन कशीबशी जागा मिळवत खाली धोम-बलकवडी धरणाचे अन समोर दिसणाऱ्या भव्य कोळेश्वर अन कमळगडाचे विहंगम दृश्य डोळ्यात साठवत लागलीच काढता पाय घेतला.ड्रायव्हरला नांदगने या कमळगडाच्या दक्षिण पायथ्याला असलेल्या गावात यायला सांगून नाखिंदा टोकाच्या डावीकडून उतराई सुरु केली.
छोट्याश्या घळीतून सुंदर अश्या वाटेवर काही पायऱ्या लागतात.सुरुवातीचा कातळटप्पा ५ मिनिटांत पार करून वाट उजवीकडे वळते अन नाखिंदा टोक्याचा बरोबर खालच्या पठारावर घेऊन जाते.नाखिंदा टोक हत्तीच्या सोंडेसारखे भासते.उजवीकडे वायगावातील कौलारू घर अन सुंदर मंदीर नजर खिळवून ठेवतात.उजवीकडे डोंगरधारेवरून मळलेल्या वाटेने १० मिनिटांत आपण एका छोट्याश्या खिंडीत पोहोचतो.इथे सह्याद्रीत सहसा न दिसणारी कृष्णाची मूर्ती दिसते.डावीकडे झाडीतुन खाली धोम-बलकवडी धरणाची भिंत अगदीच जवळ दिसते.उजवी घेऊन एक टेकडी उतरत धोम-गोळेवाडी डांबरी रस्त्यावर उतरलो.सरळ उत्तरेला नांदगनेच्या दिशेने जाणाऱ्या ढोरवाटा पकडत झुंजुमुंजु वाहण्यारा कृष्णामाईच्या नदीपात्राजवळ पोहोचलो.पुढे जाऊन अफाट होणाऱ्या कृष्णामाईच एवढंसं नदीपात्र पाहून आश्चर्य वाटलं.गुडघाभर पाण्यातून नदी पार करून ८-१० मिनिटांच्या चालीनंतर नांदगनेला पोहोचलो. (पावसाळ्यात ही नदी पार करण्यासाठी धरणाच्या दिशेने डांबरी रस्त्याने जाऊन पुलाचा वापर करावा ४५ मिनिटे).वेळ संध्याकाळी:५.१५
गावात सुरुवातीलाच सुंदर अशी शाळा असून समोरच पाण्याची टाकी आहे.पाण्याचा साठा भरून गावकऱ्यांशी नमस्कार चमत्कार झाला. प्रसाद अन टॅंगोने एका आजीबाईंशी गट्टी जमवत चहा पाण्याची सोय केली.ड्राइव्हर पण तोपर्यंत पोहोचला त्याची रात्रीची जेवणाची सोय आजीबाईंकडे केली.ड्राइव्हरला उद्या दुपारी जोर गावात पोहोचण्यास सांगून आम्ही कमळगडाकडे कूच केलं.संध्याकाळी:६
नांदगणेतून उत्तरेला पाहिल्यास कमळगडाच्या पश्चिमेची डोंगरधार कोळेश्वराला जिथे जोडते तिथूनच एक सोंड नांदगणेत उतरते.संध्याकाळच्या रम्य वातावरणारात आम्ही त्या सोंडेवर स्वार झालो.मागे भव्य महाबळेश्वरचे विविध रूपं बघायला मिळतात.उघड्या बोडक्या डोंगररांगेवर छान मळलेली वाट असून चुकण्याची शक्यता नाही.साधारण निम्म्यावर एका सपाटीवर पोहोचताच सूर्यनारायणाने निरोप घेतला अन अंधारच साम्राज्य पसरले.ढगांमागे लपलेला चांदोबा अन अंधारात आमची चांडाळ चौकडी एक सुंदर फोटो क्लिक मिळाला.१५ मिनिटांत चढाई संपून एक जंगलटप्पा सुरु झाला अन आम्ही कमळगड-कोळेश्वर डोंगरधारेवर उभे राहिलो.वेळ संध्याकाळी:७.१५
कमळगड-कोळेश्वर डोंगरधारेवरून पश्चिमेकडे जाणारी वाट कोळेश्वर,मांडगणीला अन उत्तरेची वाट तुपेवाडी,वासोळेला जाते.डोंगरधारेवर काही वेळ विसावलो.थंडगार भन्नाट वारा,किर्रर्र अंधार,निरव शांतता,कोळेश्वर अन कमळगड सोबती अन आम्ही डोंगरयात्री एकदम झक्कास मेळ!!
दक्षिणेकडे महाबळेश्वर कृत्रिम दिव्यांनी उजळून निघालं होत,तो झगमगाट दुरूनच पाहून आम्ही धन्यता मानली.पूर्वेला गोरक्षनाथ मंदिराचा शोध घ्यायला निघालो. छोटासा चढाईटप्पा पार करत गर्द झाडीत असलेलं गोरक्षनाथ मंदिर गाठणं प्रसादकडे असलेल्या जीपीएस नकाशामुळे सुकर झाल.नांदगणेतून इथवर यायला १.३० ते २ तास पुरेसे होतात.वेळ रात्री:८.१५
अलख निरंजन करत मंदिर परिसरात प्रवेश केला.मंदीर छोटेखानी असून समोरच पत्र्याचं छप्पर ५-७ डोंगरयात्रींसाठी निवाऱ्याच काम चोख बजावतं.दर्शन घेऊन प्रसाद अन टॅंगो पाण्याच्या टाक्याच्या शोधात गेले पण काही वेळात खाली हात परत आले.घरून आणलेल्या शिदोऱ्या उघडल्या अन पोटोबा केला.थोडा वेळ गप्पा मारून पथाऱ्या पसरल्या.
मंदिरामागे जाऊन निवांत ठिकाणी बसून झगमगणारे महाबळेश्वर दुरून पाहता विकसित झालेली मानवी जीवनातील पळापळीची एक बाजू अन आम्ही जंगलात त्या किर्रर्र अंधारात चांदण भरल्या आभाळाखाली निरव शांतता,आत्मसमाधान देणारी जीवनातील डोंगरयात्रांची दुसरी बाजू अनुभवत बराच वेळ गेला.भन्नाट थंड वाऱ्यामुळे गारठा जास्तच जाणवू लागला अन आम्ही स्लीपिंग बॅगमध्ये शिरलो.वेळ रात्री:१०
दिवस २:२२ मे २०१६
नेहमीच्या सवयीप्रमाणे पहाटे ५.३० ला उठून आवरा-आवार केली.मंदिरामागेच असलेल्या करवंदाच्या झाडांवर तुटून पडलो अन नाश्ता उरकला.धुक्याच साम्राज्य सर्वदूर पसरलं होत.मंदिरासमोरून पूर्वेला जाणाऱ्या वाटेने मस्त जंगलटप्पा पार करत धनगरवाड्याजवळ पोहोचलो. भव्य अशा वाड्यात काही कुटुंब एकत्रित राहतात.थोडीफार चौकशी करून दक्षिणेकडे कमळगडाच्या माथ्याकडे निघालो.
गर्द जंगलातून कमळगडाची नैसर्गिक कातळभिंत उठावदार दिसते. २० मिनिटांत शिडी अन काही खोदीव पायऱ्या पार करत माथा गाठला.पूर्वेला धोम धरण अन म्हातारीचे दात असा नजारा दिसतो.ईशान्येला मांढरदेवी,उत्तरेला केंजळगड अन रायरेश्वर,पश्चिमेला कोळेश्वर अन दक्षिणेला महाबळेश्वर असा चौफेर नजारा दिसतो.कमळगडाचा माथा फारच आटोपशीर असून साधारण मध्यभागी ४०-५० फुटांची विहीर आहे(गेरूची विहीर).जपून ४०-४५ पायऱ्या उतरून तळाला पोहोचलो.२०-२५ मिनिटांत गडफेरी केली.कातळकडे अन विहीर या किल्ल्याचे आकर्षण म्हणता येईल.आल्यावाटेने १० मिनिटांत धनगरवाड्यावर पोहोचलो.
थोडस पाणी पिऊन विसावलो.काल नांदगणे सोडल्यापासून पाण्याचे टाके काही मिळाले नव्हते.नारायण कचरे यांना मार्गदर्शक म्हणून घेतले.नारायणराव आम्हाला कोळेश्वर मंदिरापर्यंत सोडून परत वासोळे गाठत मुंबईला जाणार असल्याने लागलीच वाड्यापासून उत्तरेला जाणाऱ्या वाटेला लागलो.वाटेत बारमाही पाण्याचा टाक्याला भेट देऊन पाण्याचा साठा भरून घेतला.
टाक्यापासून पश्चिमेकडे जाणारी वाट सकाळी आलेल्या वाटेत मिसळून काही वेळात गोरक्षनाथ मंदिराजवळ पोहोचवते. तडक कोळेश्वर पठाराकडे निघालो.काल आलेलो डोंगरधारेवरून सरळ जात एक वार्म उप चढला अन कोळेश्वरचे जंगल सुरु झाले.उजवीकडे केंजळगड अन रायरेश्वर हे सोबती दिसत राहतात.वेळ सकाळी:९.१५
साधारण अर्धा तास चालल्यावर काही घरं लागतात.नारायणरावांचे पाहुणेच ते.थोडी विचारपूस करून परत जंगलात शिरलो.कोळेश्वर देवस्थान अन पश्चिमेकडे असलेल्या कड्याकडे जाणारी ही पाऊलवाट अशीच चढ-उतार करत पुढे सरकत राहते.साधारण १.१५ तासात जिवंत पाण्याच्या झऱ्याजवळ पोहोचलो.या छोटयाश्या झऱ्यातील पाणी पाईप्सने नांदगने गावाला पुरवले जाते.शुद्ध पाणी पिऊन पुढे निघालो तासाभरात वाट उघड्या पठारावर आली इथून डावीकडची वाट जोर गावात जाते ज्याने आम्हाला उतराई करायची होती.सरळ उजवीकडे जाणारी वाट पकडत अर्ध्या तासात कोळेश्वर देवस्थानाजवळ पोहोचलो.वेळ दुपारी:१२
नारळ फोडून दर्शन घेतले.इथून पश्चिम कड्यावर जायला साधारण अजून तासभर लागतो अन नारायणला परत वासोळे गाठून मुंबई एसटी पकडायची असल्याने पुन्हा कधीतरी म्हणून आम्ही परतीची वाट धरली.मगाशी सोडलेली जोरची वाटेला लागत नारायणरावांना टाटा केलं.१० मिनिटे पठारावर चाललं की डावीकडे घळीची वाट लागते.काही बाणांच्या खुणा इथे उपयोगी पडल्या.अजून खुणा म्हणजे जुने महाबळेश्वराचे मंदीर बरोबर समोर दिसते अन जोर गाव खाली नजरेस पडलं की समजायचं डावीकडे इथेच खाली उतरणारी वाट आहे.करपवणाऱ्या उन्हात पावलांनी वेग घेतला अन मस्त मळलेल्या वाटेने तासाभरातच जोर गाव गाठले.वेळ दुपारी:२(जोरमधून बहिरीची घुमटी-आर्थर सीट गाठता येईल(३ ते ३.३० तास) किंवा जोर-क्षेत्र महाबळेश्वर हा शॉर्टकट ट्रेक करून महाबळेश्वर गाठता येईल(१ ते १.३०तास).
धोम बलकवडी धरणाच्या पुढे आंघोळी उरकल्या.साधारण दुपारी ३.१५ ला परतीचा प्रवास सुरु करून वाईला पोटोबा उरकून विनाथांबा पुण्यात प्रवेश केला अन ७ च्या आत घरात पोहोचलो.
प्रसन्न वाघ
वाइल्ड ट्रेक ऍडव्हेंचर
